نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

2 استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

برخی از پژوهشگران، کاهش آلودگی از طریق آزادسازی تجاری را عاملی برای افزایش کیفیت محیط‌زیست می‌دانند. با این وجود، گروهی از اقتصاددانان ادعا میکنند که آزادسازی تجاری با تخصصی شدن برخی کشورها در تولید کالاهای آلوده، انرژیبر و یا سرمایهبر، کیفیت محیط‌زیست را تنزل میدهد. با توجه به اینکه مبانی نظری موجود، زمینههایی را برای ارتباط مثبت یا منفی میان تجارت و محیط‌زیست مطرح میکنند، ضروری است این موضوع از طریق مطالعات تجربی بررسی شود. بر این اساس، در این مطالعه، پرسش اساسی آن است که تجارت بینالملل، چه تاثیری بر محیط‌زیست کشورهای صادرکننده نفت  دارد؟ برای این منظور با استفاده از مدل دادههای تابلویی در سطح کشورهای صادرکننده نفت و طی دوره زمانی 2011-1990 در قالب آثار ترکیبی، مقیاس و فنی، اثر تجارت بین‌الملل بر انتشار کربن کشورهای منتخب صادرکننده نفت، شناسایی رابطه تجارت و آلودگی زیست‌محیطی در این کشورها ارزیابی شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که با توجه به رابطه مثبت اثر باز بودن تجاری بر انتشار کربن، فرضیه پناهگاه آلودگی برای کشورهای صادرکننده نفت پذیرفته میشود. همچنین با توجه به ارتباط میان درآمد سرانه و انتشار کربن در این کشورها به صورت N شکل، اثر مقیاس منفی است. علاوه بر این، افزایش مزیت رقابتی و سرمایهگذاری مستقیم خارجی منجر به کاهش انتشار کربن در کشورهای صادرکننده نفت میشود که به ترتیب نشاندهنده اثر مقیاس و اثر فنی منفی ناشی از تجارت است.

کلیدواژه‌ها

بهبودی، داود، بهزاد سلمانی و صدیقه دهقانی (1394)، «اثر تجارت بین­الملل بر محیط‌زیست در کشورهای عضو اپک». پژوهشنامه اقتصاد کلان، شماره 19، 32-13.
طاهری، فرزانه، سید نعمت­اله موسوی و زکریا فرج­زاده (1391)، «تحلیل اثر تجارت بر انتشار آلودگی در میان گروهی از کشورهای درحال توسعه». تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 4، شماره 2، 67-47.
لطفعلی­پور، محمدرضا، محمد علی فلاحی و ملیحه آشنا (1390)، «بررسی رابطه انتشار دی اکسید کربن با رشد اقتصادی، انرژی و تجارت در ایران». تحقیقات اقتصادی، دوره 46، شماره 1، 151-173.
موسوی، سید نعمت­اله، ندا نیازی و زکریا فرج­زاده (1392)، «اثرات جهانی شدن بر انتشار آلودگی در ایران»، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 5، شماره 2، 90-75.
Al-mulali, U. (2012), “Factors Affecting CO2 Emission in the Middle East: A Panel Data Analysis”, Energy, 44: 564–569.
Ansuategi, A. (2003), “Economic Growth and Trans-Boundary Pollution in Europe: An Empirical Analysis”, Environmental and Resource Economics, 26: 305–328.
Antweiler, W., B. R. Copeland and M. S. Taylor (2001), “Is Free Trade Good for the Environment?” American Economic Review, 91(4): 877–908.
Arrow, K., B. Bolin, R. Costanza and et al. (1995), “Economic Growth, Carrying Capacity, and the Environment”, Ecological Economic, 15: 91–95.
Baek, J., Y. Cho and W. W. Koo (2009), “The Environmental Consequences of Globalization: a Country Specific Time-Series Analysis”, Ecol. Econ, 68: 2255–2264.
Brack, D. (1998), “Trade and Environment: Conflict or Compatibility?”, Chatam House London: Earth scan Publications Ltd.
Cole, M. A. and R. J. R. Elliott. (2003), “Determining the Trade-Environment Composition Effect: The Role of Capital, Labor and Environmental Regulations”, Journal of Environmental Economics and Management, 46 (3): 363–383.
Cole, M., A. Robert, J. R. Elliott and K. Shimamoto (2006), “Globalization, Firm-Level Characteristics and Environmental Management: A Study of Japan”, ecological economics, 59: 312–323.
Cole, M. A., A. J. Rayner and J. M. Bates (1997), “The Environmental Kuznets Curve: An Empirical Analysis”, Environment and Development Economics, 2(4): 401–16.
Copeland, B. R. and M. S. Taylor (1994), “North South Trade and the Environment”, Quarterly Journal of Economics, 109 (3): 755–787.
Copeland, B. R. and M. S. Taylor (1995), “Trade and trans boundary pollution”, The American Economic Review, 85 (4): 716–737.
Copeland, B. and M. S. Taylor (2005), “Trade and the Environment: Theory and Evidence”, Princeton Series in International Economics. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Copeland, B. R. and M. S. Taylor (2013), Trade and the Environment: Theory and Evidence, Princeton University Press, New Jersey.
Frankel, J. and D. Romer (1999), “Does trade cause growth?”, American Economic Review, 89: 379–399.
Friedl, B. and M. Getzner (2003), “Determinants of CO2 Emissions in a Small Open Economy”, Ecological Economics, 45: 133–148.
Hakimi, A. and H. Hamdi (2016), “Trade Liberalization, FDI Inflows and Co2 Emission. A Comparative Study between Tunisia and Morocco”, Forthcoming in Renewable & Sustainable Energy Reviews, 58: 1445–1456.
Harris, M. J. (2002), Trade And The Environment, Global Development And Environment Institute, Tuft University Medford, MA 02155.
He, J. (2009), “What is the Role of Openness for China’s Aggregate Industrial SO2 Emission? A Structural Analysis Based on the Divisia Decomposition Method”, Ecol. Econ. 69: 868–886.
Jayanthakumaran, K. and Y. Liu (2012), “Openness and the Environmental Kuznets Curve: Evidence from China”, Economic Modeling,  29: 566–576.
Le, T. H., Y. Chang and D. Park (2016), "Trade Openness and Environmental Quality: International Evidence", Energy Policy,  92(C): 45-55
Lopez R. (1994), “The Environment as a Factor of Production: the Effects of Economic Growth and Trade Liberalization”, Environ Econ Manage, 27(2): 163–84.
Ozturk, I. and A. Acaravci (2012), “The Long-Run and Causal Analysis of Energy, Growth, Openness and Financial Development on Carbon Emissions in Turkey”, Energy Economics, 36: 262–267.
Panayotou, T. (1993), “The Environment in Southeast Asia: Problems and Policies”, Environmental Science and Technology, 27(12):  2270-2274.
Pao, H. T. and C. M. Tsai (2011), “Multivariate Granger causality between CO2 emissions, energy consumption, FDI (foreign direct investment) and GDP (gross domestic product): Evidence from a panel of BRIC (Brazil, Russian Federation, India, and China) countries”, Energy, 36: 685-693.
Ren, S. and  et al.(2014), “The Impact of International Trade on China's Industrial Carbon Emissions since Its Entry into WTO”. Energy Policy, 69: 624–634.
Rudel, T. K. (1999), “Critical Regions, Ecosystem Management, and Human Ecosystem Research”, Society Nat. Resources, 12(3): 257–260.
Sbia R, M. Shahbaz and H. Hamdi (2014), “A Contribution of Foreign Direct Investment, Clean Energy, Trade Openness, Carbon Emissions and Economic Growth to Energy Demand in UAE”, Econ Model, 36: 191–7.
Shahbaz, M., A. K.Tiwari and M. Nasir (2013), “The Effects of Financial Development, Economic Growth, Coal Consumption and Trade Openness on CO2 Emissions in South Africa”, Energy Policy, 61:1452–1459.
Shao, S. and  et al.(2011), “Estimation, Characteristics, and Determinants of Energy Related Industrial CO2 Emissions in Shanghai (China), 1994–2009”, Energy Policy, 39: 6476–6494.
Shui, B. and R. C. Harriss (2006), “The Role of CO2 Embodiment in US China Trade”, Energy Policy, 34,: 4063–4069.
Vincent, J. R. (1997), “Testing for Environmental Kuznets Curves within a Developing Country”, Environment and Development Economics, 2: 417–431.
Wyckoff, A. W. and J. M. Roop (1994), “The Embodiment of Carbon in Imports of Manufactured Products”, Energy Policy, 22: 187–194.
Yang, H. Y. (2001), “Trade Liberalization and Pollution: A General Equilibrium Analysis of Carbon Dioxide Emissions in Taiwan”, Economic Modeling, 18: 435-454
Yunfeng, Y. and Y. Laike (2010), “China’s Foreign Trade and Climate Change: A Case Study of CO2 Emissions”, Energy Policy, 38: 350–356.
Zohaib, A., Z. Zakir and A. Mowadat (2015), “The Effect of International Trade on Carbon Emissions: Evidence from Pakistan”, Journal of Economics and Sustainable Development, Vol. 6(9): 289-300.