نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی پژوهشکده امور اقتصادی

2 دانش آموخته دکترای حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

محققین، برای استفاده از متغیرهای ارزشیابی و شناخت قدرت تبیین آنها در پیش‌بینی رفتار سود باقیمانده یا پیش‌بینی نشده، اغلب از یک نسبت در طبقه بندی شرکتها به دو گروه رشدی و ارزشی بر پایه نسبتP/B  و یا P/E آنها استفاده کرده اند و در ایران نیز ارزشیابی‌ها و قیمتگذاریهای سهام بر پایه نسبت‌های P/E وگاهاً P/B بطور مجزا صورت گرفته است .لذا تلاش شده است با گروه بندی شرکتها با استفاده توأمان از نسبت‌های P/E وP/B بتوان رفتار سود باقیمانده را پیش‌بینی نمود. بنابراین فرضیات زیر مطرح گردیده است: در شرکتهای رو به افول، انتظار کاهش در سود باقیمانده وجود دارد و در شرکتهای چرخشی، شرکتهای به رشد رسیده و نیز شرکتهای در حال رشد، انتظار می‌رود که سود باقیمانده افزایش یابد. همچنین در شرکتهای رقابتی، انتظار عدم تغییر در سود باقیمانده وجود دارد. با بررسی رابطه بین بازدهی سهام  شرکتها با بازده بازار در فاصله سالهای 1379 تا 1384، نرخ هزینه سرمایه شرکتهایی که رابطه معنادار با بازده بازار داشتند، با استفاده ازمدلCAPM  محاسبه و بر اساس آن سود باقیمانده شرکتها استخراج گردید. سپس به دلیل نرمال نبودن توزیع متغیرها , با انجام آزمونهای ناپارامتریک، رفتار سود باقیمانده و چگونگی تغییرات آن در دوره پنج ساله پس از سال پایه در گروههای شرکتها و نیز ارتباط  نسبتهای P/E وP/B با متغیرها مورد پژوهش قرار گرفت و مشاهده شد که ارتباط پس از گروه‌بندی مشخص تر و قویتر می‌شود. همچنین گروه‌بندی شرکتها با استفاده توامان از هر دو نسبت، زمینه بررسی بیشتر رفتار سود باقیمانده شرکتها را در گروهها (که از نظر رشد و موقعیت اقتصادی وضعیت مشابهی دارند)، فراهم نموده و می‌تواند یاریگر پژوهشهای آتی باشد.

کلیدواژه‌ها

1. استاتلی، ریچارد. تحلیل شاخصهای اقتصادی. ترجمة محمدتقی ضیایی بیگدلی و فیروزه نیوندی، تهران: انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی ،1381.
2. دارابی، رویا. «بررسی رشد عایدات مورد انتظار ، مدلهای بازده و مدلهای ارزشیابی حقوق صاحبان سهام». ،رساله دکتری حسابداری، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، (مرداد 1385).
3. دلاور، علی. مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات سمت، 1376.
4. رایلی، فرانک لی و براون، کیت سی. تجزیه و تحلیل سرمایه‌گذاری و مدیریت سبد اوراق بهادار. ترجمة غلامرضا اسلامی بیدگلی، فرشاد هیبتی و فریدون رهنمای رود پشتی، تهران: انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی، 1384.
5. رحیمی، علی. «رابطه بین بازده سهام عادی و ضریب  P/E شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران». پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، (1374).
6. رضایی، منیره. «بررسی کارکرد تکنیک  ارزشیابی نسبی در شرکتهای فعال در صنعت فلزات اساسی ، ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی شده در بورس اوراق بهادار تهران». پایان نامه کارشناسی ارشد، مدیریت بازرگانی گرایش مالی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، (1383).
7. روحی، علی. «مقایسه مدل تنزیل سود نقدی با مدل سود باقیمانده در فرآیند تشریح و پیش بینی نوسانات قیمت سهم». رسالة دکتری رشته مدیریت بازرگانی گرایش مدیریت مالی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، (بهمن1383).
8. شاهوردیانی، شادی. «بررسی و تبیین مدل قیمت‌گذاری دارائیهای سرمایه‌ای تعدیلی، مکمل مدل قیمت‌گذاری دارائیهای سرمایه‌ای جهت محاسبه نرخ بازده سهام شرکتهای سرمایه‌گذاری پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران». پایان نامه  کارشناسی ارشد مدیریت گرایش مالی، واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی، (1385).
9. صمدی، فاطمه. «بررسی کارکرد تکنیک  ارزشیابی نسبی قیمت سهام در شرکتهای فعال در سه صنعت (ساخت مواد شیمیایی ،غذایی و آشامیدنی ،محصولات کانی غیر فلزی )در بورس اوراق بهادار تهران». پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی گرایش مالی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، (1382).
10. مشایخ، شهناز. «بازده اضافه مدیریت  فعال در شرکتهای سرمایه‌گذاری». رساله دکترای تخصصی حسابداری، دانشکده حسابداری و مدیریت دانشگاه علامه طباطبایی، (1382).
11. مند نهال، ویلیام؛ راینموث، جیمز و بی ور، رابرت.  آمار برای مدیریت و اقتصاد. ترجمة سید محمدعلی کفایی، علی عمیدی و پاشا عین‌ا... ، تهران: انتشارات پژوهشکده امور اقتصادی، 1381.
12. هومن، حیدر علی.  استنباط آماری در پژوهش رفتاری. تهران: نشر پارسا،  1373.
13. سایت اینترنت سازمان بورس اوراق بهادار            WWW.irbourse.com
14. Ashiq, Ali, Klein, April & Rosenfeld, James. "Analysis’ Use of Information about Permanent and Transitory Earnings Components in Forecasting Annual EPS"., The Accounting Review, Vol. 67, No.1, (Jan. 1992).
15. Ashiq, Ali, Hwang, L.S. & Trombley, M.A. "Residual-Income-Based Valuation Predict Future Stock Return: Evidence on Mispricing Versus Risk Explanations"., The Accounting Review, (Nov. 2002).
16. Balsam, S., Krishnan, J., & Yang, J.S. "Auditor Industry Specialization and Earning Quality"., Auditing: A Journal of Practice & Theory, Vol. 22, No. 2, (Sep. 2003).
17. Botosan, Christine A. "Assessing Alternative Proxies for the Expected Risk Premium"., Accounting Review, Vol. 80, No. 1, (2005).
18. Cheng, Qiang. "What Determines Residual Income?"., Forthcoming at the Accounting Review, (Jan. 2005).
19. Christensen, P.O., Feltham, G.A., & Wu, Martin G.H. Cost of Capital in Residual Income for Performance Evaluation. University of British Columbia, Vancouver, Canada., 2000.
20. Collins, Daniel and Pincus, Morton. "Equity Valuation and Negative Earnings, the Role of Book Value of Equity"., Accounting Review, (Jan.1999).
21. Crouhy, Michel, Galai, Dan and Mark, Robert. Risk Management. McGraw-Hill Inc., 2001.
22. Danielson & Dowdell. "The Return-Stages Valuation Model and the Expectation with in a Firm’s P/B and P/E Ratios"., Financial Management, (Summer 2001).
23. Dechow, P.M. "An Empirical Assessment of the Residual Income Valuation Model"., Journal of Accounting and Economics 26, (1999).
24. Dechow, P.M. & Sloan, R.G. "Return to Contrarian Investment Strategies"., Journal of Financial Economics 43, )1997).
25. Defond, M.L., & Park, C.W. "The Reversal of Abnormal Accrual and the Market Valuation of Earnings Surprises"., The Accounting Review 76, (2001).
26. Dowdell, Thomas. Joint Use of P/B and P/E to enhance analysis of Forecast Errors and Their Relation with Stock Returns. Temple University, Ph.D. Dissertation, Mar. 2004.
27. Easton, Peter D. "PE Ratios, PEG Ratios and Estimating the Implied Expected Rate of Return on Equity Capital"., Accounting Review, Vol. 79, No. 1, (2004).
28. Estrada, J. "Systematic Risk in Emerging Markets"., Emerging Markets Review 3, (2002).
29. Fabozzi, Frank. Investment Management. Prentice Hall Inc.,1995.
30. Fabozzi, Frank. Modigliani, Franco, Jones, Frank J. and Ferri, Michael G. Foundation of Financial Markets and Institutions. Prentice Hall Inc, Third Edition., 2002.
31. Fairfield, P.M. "P/E, P/B and the Present Value of Future Dividends"., Finantial Analysis Journal, (Jul-Aug. 1994).
32. Gode, Dan and Ohlson, James. P-E Multiples and Changing Interest Rate. New York University, Strern School of Business., 2000.
33. Hall, J. H. and Brummer, L. M. The Relationship between the Market Value of a Company and Internal Performance Measurements. University of Pretoria, 2001. E-mail: jhall@hakuna.up.ac.za
34. Halsey, Robert F. Using the Residual Income Stock Price Valuation Model to Teach and Learn Ratio Analysis. Boston College., 2000.
35. Fuller, R.J., Hurbert, L.C. & Lenvinson. M.J. "Return on E/P of Strategies, Analysis’ Forecast Error and Omitted Risk Factor"., The Journal Portfolio Management, No. 19(2), (1993).
36. Jacob K. Thomas, & Zhang, Huai. Another Look at P/E Ratio, Yale School of Management and University of Hong Kong., 2004.
37. Jones, Anne Leah. Earning Riskiness and Residual Income Valuation. Boston University., 2004.
38. Liu, Yue. Empirical Tests of the Clean Surplus Valuation Model: Canadian Evidence. Montreal, Concordia University., 2000.
39. Molodovsky, Nicholas. "A Theory of Price-Earnings Ratios"., Financial Analysis Journal, (Jan-Feb. 1995).
40. O’Hanlon, J., & Peasnell, K. Residual Income Valuation: Are Inflation Adjustments Necessary?. Lancaster University, Management School., 2002.
41. Ohlson, James A. A Simple Model Relating the Expected Return (Risk) to the Book-to-Market and Forward Earnings-to-Price Ratio. Arizona State University., 2005.
42. Penman, Stephen H. "The Articulation of Price-Earnings Ratios and Market-to-Book Ratios and the Evaluation of Growth"., Journal of Accounting Research, Vol. 34, No. 2, (1996).
43. Penman, Stephen H. Combining Earnings and Book Value in Equity Valuation. University of California, Berkeley, Walter A. Hass School of Business.,  1997.
44. SchrÖder, David. The Implied Equity Risk Premium- An Evaluation of Empirical Methods. University of Bonn., 2004.
45. Watsham, Terry J. "Futures and Options in Risk Management"., International Thomson Business Press, Second Eddition., 1998.
46. http://papers.ssrn.com
47. http://wwwlib.umi.com/dissertations/