نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه اقتصاد- دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری اقتصاد- دانشگاه اصفهان

چکیده

اقتصاد دانش محور اقتصادی است که به شکل مستقیم براساس تولید، توزیع و مصرف دانش و اطلاعات قرار گرفته باشد[1]. واژه اقتصاد دانش محور و اقتصاد اطلاعات در دهة 1960 وارد ادبیات اقتصاد امریکا شد؛ اما تحولات دهة نود این واژه را تجدید و احیا نمود.
در این مقاله پس از بررسی تعریف دانش و اقتصاد دانش محور، فرآیندهای اساسی در اقتصاد دانش محور، شبکه‌های دانش، شاخصهای اندازه­گیری اقتصاد دانش محور، برنامه­ها و تجارب برخی کشورهای موفق در زمینه اقتصاد دانش محور  بررسی شده و راهکارهای قابل استفاده از این تجارب برای ایران ارائه شده است. در ادامه، وضعیت شاخص اقتصاد دانش محور در سه دسته از کشورهای منتخب (شامل کشورهای منتخب توسعه یافته، کشورهای منتخب در حال توسعه و تازه توسعه یافته و کشورهای منتخب همسایه ایران) بررسی و با وضعیت ایران مقایسة شده است.
نتیجه نشان می­دهد چالش­های ایران در زمینه اقتصاد دانش محور دو نوع است؛ نوع اول مربوط به پایین بودن اندازه مطلق برخی شاخصهای اقتصاد دانش محور مانند کیفیت قوانین و مقررات، موانع تعرفه­ای و غیر تعرفه­ای، کیفیت نظم و ترتیب و سرانه پرداخت و دریافت حق­امتیاز و حق اختراع در ایران بوده و نوع دوم نیز با ناهماهنگی و عدم توازن این شاخصها ارتباط دارد.



[1]. OECD, The New Economy: Beyond the Hype, Paris: OECD, (2001).

کلیدواژه‌ها

1. انتظاری، یعقوب. «ارزشیابی تمایل شرکتها به کسب دانش از دانشگاه با استفاده از مطلوبیت چند صفتی، مطالعه موردی شرکتهای صنعت الکترونیک». فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، سال؟؟؟، شماره 21 و22 (پاییز و زمستان 1380)، صص 106-71.
2. حسینی، سید شمس‌الدین؛ چهارمحالی بیغش، اکبر. «اقتصاد دانش و شکاف توسعه در ایران». فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، سال اول، شماره 1، (تابستان 1384)، صص 82- 55.
3. معمارنژاد، عباس. «اقتصاد دانش بنیان: الزامات نماگرها، موقعیت ایران، چالش‌ها و راهکارها». فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، سال اول، شماره 1، (تابستان 1384)، ص 108-83.
4. وحیدی، پریدخت. اقتصاد دانش محور و نقش تحقیق و توسعه در آن. همایش چالش‌ها و چشم اندازهای توسعه ایران، تهران، اسفند ماه 1380.
 
5. APEC, "Towards Knowledge Based Economies in APEC"., Report by APEC Economic Committee, (November, 2000).
 
6. APEC Economic Committee. "Towards Knowledge Based Economies in APEC"., APEC Secretariat. (2001).
 
7. Australian Bureau of Statistics, "Measuring a Knowledge-Based Economy and Society"., An Australian Framework, ABS Catalogue no. 1375.0. ISBN
0 642 47871 6, (2002).
 
8. Burke, P. A. Social History of Knowledge: from Gutenberg to Diderot. Polity, Cambridge., 2000. http://www.citeulike.org/user/rabourn/article/233002
 
9. Clarke, M. E-development? Development and the New Economy. United Nations University World Institute for Development Economics Research  (WIDER), 2003.
http://www.developmentgateway.com.au/jahia/webdav/site/adg/shared/pb7.pdf
 
10. Dahlman, C., & T. Anderson. "Korea and Knowledge- Based Economy. Making the Transition". World Bank Institute, 2000.
 
11. Goh, B.H. "Creating Intelligent Enterprises in the Singapore Construction Industry to Support a Knowledge Economy"., Building and Environment, No. 41, (2006). http://info.worldbank.org/etools/kam2007
 
12. Lundvall, B. Å. (Ed.). National Systems of Innovation. London: Pinter., 1992.
 
 
 
13. Metcalfe1, J.S., R. Ramlogan. Limits to the Economy of Knowledge and Knowledge of the Economy. ESRC Centre for Research on Innovation and Competition (CRIC), The University of Manchester, Futures 37 (2005): 655–674.
http://www.elsevier.com/locate/futures
 
14. OECD, The Knowledge Based Economy. Paris: OECD., 1996.
 
15. OECD, Science, Technology and Industry Outlook. Paris: OECD., 1998.
 
16. OECD, Science, Technology and Industry Outlook. Paris: OECD., 2000, 2001, 2002, 2003.
 
17. OECD, Science, Technology and Industry Scoreboard. Paris: OECD., 2001, 2003,2005.
 
18. OECD, The New Economy: Beyond the Hype. Paris: OECD., 2001.
 
19. Reiffers, J. L. and J. E. Aubert. The Development of Knowledge-based Economies in the Middle East and North Africa: KEY FACTORS., World Bank, 2000.
 
20. Rooney, David. "Knowledge, Economy, Technology and Society: The Politics of Discourse"., Telematics and Informatics, No. 22, (2005): 405–422.
www.elsevier.com/locate/tele
 
21. Sharma S, J, Gupta. Knowledge Economy and Intelligent Enterprises. Intelligent Enterprises of the 21st Century, Idea Group Publishing., 2004: 1–10.
 
22. Smith, K. What is the Knowledge economy? Knowledge Intensity and Distributed Knowledge Bases., The United Nations University, Institute for New Technologies, UNU/INTECH Discussion Papers, ISSN 1564-8370, (2002).
http ://www.intech.unu.edu/publications/disussion-papers/2002-6.pdf
 
23. Stiglitz, J. Public Policy for a Knowledge Economy. Remarks at the Department for Trade and Industry and Center for Economic Policy Research, London., 1999.
http://www.worldbank.org/html/extdr/extme/jssp012799a.htm
 
24. Toh Mun Heng. The Development of Singapore as a Knowledge Based Economy: Size of KBE and Its Economic Impact. Faculty of Business Administration: National University of Singapore., 2000.
 
25. World Bank. World Development Report- Knowledge for Development. New York: Oxford University Press., 1998/99.
 
26. World Bank and World Bank Institute. Knowledge for Development; A Forum for Middle East and North Africa. Marseilles: France., 2002: 9- 12.
 
 
 
27. World Bank. World Development Indicators 2003. World Bank Institute, Knowledge for Development Program., 2003.
www.worldbank.org/wbi/knowledgefordevelopment.
 
28. Zhang, Yansheng, and Chen. Positive Knowledge Spillover by FDI in China, World Bank: Washington, D.C., 2000.
 
29. Zack, M.H. "Developing a Knowledge Strategy"., California Management Review, Vol. 41, No. 3, (Spring 1999).
Available: www.cba.neu.edu/~mzack/articles/kstrat/kstrat.htm