نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار دانشگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی، اسدآباد

چکیده

در ادبیات رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه ‌انسانی و توسعه آن همواره از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده است. یکی از آموزش‌هایی که در ایجاد سرمایه ‌انسانی بسیار مهم است، آموزش‌های عمومی (ابتدایی و متوسطه) است که سرمایه‌گذاری روی آن توسط بخش عمومی انجام می‌شود و با توجه به اینکه این آموزش اولیه، نقشی فراگیر دارند از آن به عنوان آموزش عمومی نیز یاد می‌شود. بنابراین، نقش و مساعدت آموزش‌های عمومی بر تولید ناخالص ملی و رشد اقتصادی، یکی از پرسش‌های اساسی برای اقتصاددانان عرصه آموزش است، چراکه همواره این پرسش‌ها وجود دارد که با توجه به محدویت‌های بودجه‌ای، میزان سرمایه‌گذاری بهینه در حوزه آموزش عمومی چقدر باید باشد؟ رشد حاصل از سرمایه‌گذاری و اختصاص بودجه به این بخش چه میزان است؟ آیا هزینه‌کرد در آموزش عمومی توانسته منجر به توسعه سرمایه ‌انسانی شود؟ آیا شرایط آموزش، یعنی بازده آموزش و شرایط جامعه، یعنی ریسک‌پذیری افراد بر اثرگذاری آموزش عمومی بر توسعه انسانی اثرگذار است؟ این پرسش‌ها در این مقاله با محوریت اثر سناریوهای مختلف ریسک‌پذیری و مقیاس بازده آموزش در توسعه سرمایه ‌انسانی و رشد اقتصادی پاسخ داده می‌شود. در این تحقیق با توسعه الگوی  تلس و آندراده  (2008، 354-364) به بررسی مساعدت مخارج عمومی دولت بر آموزش ابتدایی و متوسطه (وزارت آموزش و پرورش) بر رشد اقتصادی کشور در سناریوهای مختلف ریسک‌پذیری و مقیاس بازده آموزش برای سال 1395، پرداخته شده است. براساس نتایج، مساعدت آموزش عمومی بر رشد اقتصادی ملی به طور متوسط 141/1 واحد درصد به دست آمده است که در سناریوهای مختلف ریسک‌گریزی، مقادیر مختلفی دارد، اما با افزایش ضریب ریسک‌پذیری، مساعدت آموزش عمومی بر رشد اقتصادی ملی، بیشتر می‌شود. در حالات مختلف، همواره اثر آموزش عمومی بر رشد اقتصادی ملی مثبت بوده، اما در زمانی که بازده کاهشی سرمایه ‌انسانی در تولید ملی وجود دارد در افراد ریسک‌پذیر، این مساعدت منفی است. مساعدت 141/1 واحد درصدی آموزش عمومی بر رشد اقتصادی بیانگر آن است که 7/13 درصد از رشد 8/3 درصدی رشد اقتصادی در سال 1395در نتیجه سرمایه‌گذاری در آموزش عمومی (ابتدایی و متوسطه) بوده است.

کلیدواژه‌ها

بانک مرکزی ج.ا. ایران (1396)، گزارش نرخ سود تسهیلات، مصوبه شورای پول اعتبار، مصوبه جلسه 1220 مورخ 8/4/1395.
جلال‌آبادی، اسدالله و جاوید بهرامی (1389)، «عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی در گروه کشورهای مختلف (رویکردی نو به عوامل تعیین کننده رشد اقتصادی) »، فصلنامه اقتصاد مقداری، 7 (1)، 51-23.
جلودار ممقانی، محمد، عبدالساده نیسی، مهدی گلدانی و سعید رحیمیان (1395)، «محاسبه و تحلیل اعتباری بخش‌های اقتصادی (صنعت، کشاورزی، خدمات و مسکن) »، پژوهشنامه اقتصادی، 16 (3)، 103-135.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1395 و 1396)، قانون بودجه سال 1395 و 1396.
سعیدی، علی و منیژه رامشه (1389)، «عوامل تعیین‌کننده ریسک سیستماتیک سهام در بورس اوراق بهادار تهران»، مجله پژوهش‌های حسابداری مالی، 3 (1)، 125-142.
شاه‌محمدی، نیره (1392)، «مقایسه تقویم تحصیلی و زمان آموزش ایران با سایر کشورها»، مجله رشد و آموزش متوسطه، 2، 18-22.
شریف‌کریمی، محمد، قدرت‌الله امام‌وردی و نیشتمان (1392)، «ارزیابی و شناسایی مناسب ترین گزینه سرمایه گذاری دارایی و مالی در ایران (در بازه زمانی 1389- 1380)»، فصلنامه اقتصاد مالی، 7 (25)، 177-207.
صادقی، محسن،ابوذر سروش و محمد جواد فرهانیان (1389)، «بررسی معیارهای نوسان‌پذیری، ریسک مطلوب و ریسک نامطلوب در مدل قیمت‌گذاری دارایی‌های سرمایه‌ای: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران»، تحقیقات مالی، 12 (29)، 59-78.
علمی، زهرا و جمشیدنژاد، امیر (1386)، «اثر آموزش بر رشد اقتصادی ایران در سال‌های 1350-1382»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 7 (26)، 135-154.
فرشاد‌فر، زهرا، ناصر الهی و مهدی مرادپور (1392)، «مطالعه رابطه میان آموزش به‌عنوان شاخصی از سرمایه انسانی و رشد اقتصاد ایران:رویکرد استانی»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، 20 (3)، 27-43.
متوسلی، محمود و محمدرضا آهنچیان (1381)، اقتصاد آموزش و پرورش، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول.
مهربانی، وحید (1395)، «اثر آموزش عالی بر بهره‌وری صنایع ایران:مقایسه دو نظریه سرمایه انسانی و فیلتر»، پژوهشنامه اقتصادی، 16 (3)، 137-158.
میرزایی، حجت‌الله و علی‌اصغر بانوئی (1394)، «بررسی تاثیر دانش بر رشد اقتصادی استان‌های ایران»، پژوهشنامه اقتصادی، 15 (3)، 84-110.
نادری، ابوالقاسم (1393)، «آموزش و رشد اقتصادی در ایران: یک ارزیابی بنیادی از مسائل و چالش‌های نظری و روش‌شناسی»، فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، 19 (3)، 93-129.
هوشمند، محمود، محمد علی شعبانی و اعظم ذبیحی (1387)، «نقش سرمایه ‌انسانی در رشد اقتصادی ایران با استفاده از الگوی خودبازگشت با وقفه توزیعی»، فصلنامه اقتصاد مقداری، 5 (2)، 63-83.
هوشمند، محمود، حسین حسن‌نژاد و اعظم قزلباش (1392)، «سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش و تاثیر آن بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه برگزیده»، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 6 (1)، 85-106.
Abiodun, L. and Wahab, T. I. (2011), “Education and Economic Growth: The Nigerian Experience”, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 2(3), 225-231.
Agenor, P. R. (2011), “Schooling and Public Capital in a Model of Endogenous Growth”, Economica, 78, 108–132.
Becker, G. S. (1976), Human Capital. New York: National Bureau of Economic Research.
Benhabib, j. and Spiegel, M. (1994), “The Role of Human Capital in Economic Development: Evidence From Aggregate Cross-Country Data”, Journal of Monetary Economics, 34,143-173.
Chakraborty, B. (2005), “Human Capital, Education Policy and Economic Growth”, Productivity, 46 (1), 13-20.
Dahlin, B. G. (2005), “The Impact of Education on Economic Growth: Theory, Findings and Policy Implications”, Working Paper, Duke University.
Hanushek, E.A. (2016), “Will More Higher Education Improve Economic Growth? “ Oxford Review of Economic Policy, 32(4), 538-552.
Hanushek, E.A., Schwerdt, G., Woessmann, L, and Zhang, L. (2017), “General Education, Vocational Education, and Labor-Market Outcomes over The Life-Cycle”, Journal of Human Resources, 52 (1), 48-87.
Holmes, C. (2013), “Has the Expansion of Higher Education Led to Greater Economic Growth?”, National Institute Economic Review, 224(1), 29–47.
Jones, C. I. (1995), “RD Based Models of Economic Growth”, Journal of Political Economy, 103 (4), 759-784.
Lucas, R. E. (1988), “On the Mechanics of Economic Development”, Journal of Monetary Economic, 22(1), 3-42.
Mankiw, N.G., Romer, D. and Weil, D.N. (1992), “A Contribution to the Empirics of Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 107(2), 407-437.
McMahon, W.W. (2018), “The Total Return to Higher Education: Is There Underinvestment for Economic Growth and Development?”, The Quarterly Review of Economics and Finance, In Press, Corrected Proof.
Mekdad, Y., Dahmani, A. and Louaj, M. (2014), “Public spending on education and Economic Growth in Algeria: Causality Test”, International Journal of Business and Management, 2(3), 55-70.
Ogunleye, O. O., Owolabi, O. A., Sanyaolu, O. A. and Lawal, O. O. (2017), “Human Capital Development And Economic Growth In Nigeria (1981 - 2015) “, Journal of Business Management, 3 (8), 17-30
Rebelo, S. (1991), “Long-run policy Analysis and long-run growth”, Journal of Political Economy,99(3), 500-521.
Romer, P. M. (1990), “Endogenous Technological Change”, Journal of Political Economy, 98 (5), 71-101.
Schultz, T. W. (1961), “Investment in Human Capital”, American Economic Review, 51, 1-17.
Solow, R. (1956), “A Contribution to the Theory of Economic Growth”, The Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-85.
Su, X. (2004), “The Allocation of Public Funds in a Hierarchical Educational System”, Journal of Economic Dynamics Control, 28 (12), 2485-2510.
Teles, V. K. and Andrade, J. (2008), “Public Investment in Basic Education and Economic Growth”, Journal of Economic Studies, 35 (4), 354-364.