گلروز رمضانزاده ولیس؛ فرشاد مومنی
دوره 13، شماره 51 ، دی 1392، ، صفحه 19-51
چکیده
پدیده نفرین منابع با این تصور عمومی که ثروت منابع طبیعی باعث رشد اقتصادی میشود، در تضاد است. در این بین، اینکه چرا کشورهای درحالتوسعه صادرکننده نفت پس از سود بردن از بزرگترین انتقال ثروت که تاکنون بدون جنگ رخ داده است، گرفتار زوال اقتصادی و تباهی سیاسی شدهاند، بهعنوان یکی از مسایل مطرح در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. ...
بیشتر
پدیده نفرین منابع با این تصور عمومی که ثروت منابع طبیعی باعث رشد اقتصادی میشود، در تضاد است. در این بین، اینکه چرا کشورهای درحالتوسعه صادرکننده نفت پس از سود بردن از بزرگترین انتقال ثروت که تاکنون بدون جنگ رخ داده است، گرفتار زوال اقتصادی و تباهی سیاسی شدهاند، بهعنوان یکی از مسایل مطرح در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و بهرهگیری از چهارچوب نظریه نهادگرایی، به بررسی سازه ذهنی «کوتهنگری» در بین تصمیمگیرندگان و سیاستگذاران این جوامع و آثار و عواقب زیانبار آن و همچنین راهکارهای برونرفت از این آثار منفی پرداختهایم و برای بررسی چگونگی پیدایش و استمرار این عارضه از دو «تبیین تاریخی» و «اقتصادسیاسی» استفاده کردهایم. در مجموع، براساس دلایل ارایه شده مبتنیبر این دو تبیین، مهمترین و تأثیرگذارترین عامل را ضعف ساختار نهادی یافتهایم. همچنین مورد ایران، بهعنوان دولتی نفتی با تجربه دو شوک درآمد نفتی دهههای 1350 و 1380 مورد بررسی قرار گرفته است و با ردگیری ریشههای تاریخی و اقتصاد سیاسی مشاهده میشود که یافته تحلیلی پژوهش در این کشور نیز صدق میکند. در این ارتباط در کنار دیگر گزینههای پیشنهادی، اصلاح نظام بودجهریزی و مالیاتی، بهعنوان راهکارهایی برای بهرهبرداری کارا از درآمدهای حاصل از رونق نفتی برای توسعه بلندمدت، پیشنهاد شده است.